Dalka Suudaan dhaqamada iyo diinta qowmiyadaka…
Suudaan waa waddan ku yaal Waqooyi-bari Afrika oo xuduud la leh toddobo waddan oo kale iyo Badda Cas. Waa dalka seddexaad ee ugu weyn aagga Afrika iyo Jaamacadda Carabta. Waxay leedahay dad gaaraya ilaa 49 milyan oo qof ilaa 2023 . Suudaan waxay hadda wajahaysaa dagaal sokeeye oo u dhexeeya laba jeneraal oo xafiiltan ka dhaxeeyo: Abdel Fattah al-Burhan, madaxa ciidanka ahna taliyaha militariga, iyo Mohamed Hamdan Dagalo ( Hemedti ), madaxa Ciidamada Taageerada Degdega ah ( RSF ) . Colaadda ayaa bilaabatay ka dib afgambi bishii Oktoobar 2021 kaas oo meesha ka saaray dowladdii ku-meel-gaarka ahayd ee ay hoggaamisay xukuumada rayidka ahayd ee la sameeyay ka dib kacdoonkii 2019 ee ka dhanka ahaa madaxweynihii hore Omar al-Bashiir.
Dhaqanka
Dhaqanka Suudaan waa mid aad u kala duwan oo ka tarjumaya qowmiyadaha, luqadaha, diinta, iyo kala duwanaanshaha taariikhiga ah ee dadka dalka. Qaar ka mid ah dhinacyada ugu waaweyn dhaqanka Suudaan waa:
Suugaanta iyo farshaxanka
Suudaan waxay leedahay dhaxal suugaaneed oo hodan ah oo taariikhdeedu ahayd xilliyadii hore. Qoraalka Meroitic, oo ay adeegsato boqortooyadii Kushite laga bilaabo 700 BCE ilaa 350 CE, waa mid ka mid ah luqadaha ugu da'da weyn ee qoran Afrika ¹. Suudaan waxay sidoo kale leedahay dhaqan suugaanta afka ah oo ay ku jiraan khuraafaad, halyeeyo, maahmaahyo, iyo sheekooyin diimeed. Suugaanta casriga ah ee Suudaan waxaa saameyn ku leh Carabta, Afrika, iyo ilaha reer Galbeedka waxayna la macaamilaan mowduucyada ay ka mid yihiin xaqiiqada bulshada, wadaninimada, iyo aqoonsiga.
Farshaxanka Suudaan sidoo kale waa kala duwan yahay wuxuuna ka tarjumayaa saameynta boqortooyooyinka kala duwan, diimaha, iyo qowmiyadaha qaabeeya taariikhda dalka. Tusaalooyinka qaarkood ee farshaxanka Suudaan waa dharka alwaax-xajiga ah ee dadka Bambara, farshaxannada terracotta ee dadka Nuba, iyo muraayadaha midabka leh iyo sawirrada farshaxannada casriga ah ².
Cuntada
Cuntada Suudaan waxaa saameyn ku leh juqraafi ahaan iyo cimilada dalka, iyo sidoo kale is-dhexgalka dhaqanka ee waddamada deriska ah iyo gobollada. Cuntada aasaasiga ah ee Suudaan badankood waa shumis, rooti khafiif ah oo laga sameeyay hadhuudh ama bur ah. Waxaa badanaa lagu cunaa fuul ama maraq laga sameeyay hilibka, khudradda, dhir udgoon, iyo subagga lowska. Alaabada caanaha sida caanaha, geela, sidoo kale waxay muhiim u yihiin cuntada Suudaan.
Koonfurta Suudaan, oo ay ku jiraan ilo biyo badan, kalluunku waa isha guud ee borotiinka. Qaar ka mid ah cabitaannada caanka ah ee Suudaan waa cabitaanno miro, kafee, shaah, iyo hilumur, cabitaan laga sameeyay bur digir iyo dhir udgoon ³.
Diinta
Inta badan Suudaan waa muslimiin Sunni ah oo raacsan madhabta Maliki ee fiqhiga Islaamka. Islaamku wuxuu saameyn xoog leh ku leeyahay caadooyinka bulshada, qiyamka, caadooyinka, iyo shuruucda Suudaan. Waxa kale oo jira beelo yar oo Masiixiyiin ah, badiyaa koonfurta iyo bartamaha Suudaan, kuwaas oo ka tirsan diimo kala duwan sida Roman Catholic, Anglican, Coptic Orthodox, iyo Presbyterian. Intaa waxaa sii dheer, qaar ka mid ah Suudaan waxay ku dhaqmaan diimaha dhaqameed ee Afrikaanka ah ee ku lug leh cibaadada abtirsiinta, lahaanshaha ruuxda, iyo kala qaybsanaanta ⁴.
Source:
1^ The Culture Of Sudan - WorldAtlas. https://www.worldatlas.com/articles/the-culture-of-sudan.html.
2^ Sudan - Cultural Diversity, Descent, Marriage Customs, Class System .... https://www.britannica.com/place/Sudan/Cultural-life.
3^ Culture of Sudan - history, people, clothing, traditions, women .... https://www.everyculture.com/Sa-Th/Sudan.html.
4^ Culture of Sudan - Chronicle Fanack.com. https://fanack.com/sudan/culture-of-sudan/.